یکی از بزرگترین مشکلات مناطق آزاد کنونی عد موجود زیرساخت های استاندارد و نبود منابع مالی کافی در اختیار این مناطق در جهت تکمیل زیرساخت ها می باشد؛ حال اینکه در اغلب کشورهای مختلف جهان دولت ها زیرساخت های لازم را در مناطق آزاد خود قبل از معرفی آن ایجاد می کنند. موضوع ما در مقایسه این امر و وجه های مثبت و منفی این اتفاق نیست، نکته اصلی نگارنده در خصوص راهکاری عملیاتی ایجاد زنجیره اقتصادی پایدار برای مناطق آزاد است که با عنایت به ایجاد این زنجیره مدیران می توانند حتی به شکل اعتباری هم از پیمانکاران درخصوص ایجاد زیرساخت ها بهره لازم را ببرند.
بی شک تاکنون مهمترین منابع درآمدی مناطق آزاد کشور، فروش اراضی در جهت تامین منابع مالی بوده، شاید بیشترین نقد بر این رویکرد وارد است که چون زمین میزان و حد محدودی دارد، نمی تواند به عنوان یک منبع درآمدی پایدار در مناطق آزاد تلقی شود؛ به عنوان نمونه در دو منطقه آزاد کیش و انزلی با معضل بزرگی همچون نبود زمین در محدوده مناطق آزاد جهت واگذاری روبه رو هستیم، البته این معضل در انزلی بیش از کیش به چشم می خورد، به تعبیری زمین در این دو منطقه نقش پراهمیتی را ایفا می کند، حال نکته اصلی نگارنده این است که چرا باید در این دو منطقه زمین گوهری ارزشمند تلقی شود؟
مسلما پتانسیل هایی که سازما نهای مناطق آزاد در این 2 منطقه ایجاد کرده اند، در کنارظرفیت سازی بخش خصوصی باعث این اتفاق شده، شاید با نگاهی به تجربه موفق کیشمی توان بهتر به موضوع پرداخت؛ کیش در اوایل دهه هفتاد که به منطقه آزاد بدل شد، کسی
فکرش را هم نمی کرد که روزی بتوان آن را به عنوان یک منطقه گردشگری داخلی و تا حدودیبین المللی قلمداد کرد، بی تردید ثبات مدیریتی در نزدیک به یک دهه، برنامه ریزی هدفمند،اهمیت دادن و قالب بودن سرمایه گذاران بخش خصوصی، توجه به ایده ها و تصمیمات هرگز گرفته نشده در آن زمان در کل کشور و به تعبیری تابوشکنی بزرگ و عناوینی دیگر باعث رسیدن به نقطه مطلوب یک منطقه آزاد برای کیش بوده است.
شاید اگر ما در برهه های مختلف زمانی که به واسطه مدیریت های سلیقه ای دولتی کیش را رها و به حال خود نگذاشته بودیم،
الان می توانست به عنوان یک منطقه خاص در داخل کشور بیش از این خودنمایی کند. حال بازمی گردیم به بحث اصلی، در خصوص کیش به جرات می توان گفت که گردشگری تا حدود زیادی این منطقه را به درآمدهای پایدار رسانده است و سازمان منطقه آزاد کیش تا سطح بسیار زیادی از منابع درآمدی خود را در حوزه گردشگری م یتواند تخمین بزند و روز به روز هم شاهد افزایش این ظرفیت در این جزیره هستیم.
اکنون به اینکه مهم می رسیم که ما در کشورمان دومین منطقه آزاد جهان را از منظر وسعت داریم، چرا با این همه اراضی که در آن منطقه وجود دارد و با نگاهی به عمده منابع درآمدی سازما نهای مناطق آزاد از فروش اراضی نتوانسته ایم آنچنان که باید در آن منطقه شاهد پویایی منابع مالی باشیم!
شاید کلید طلایی در عدم نگاه تخصصی به ایجاد زنجیره تولید و حمایت از آن در مناطق آزاد است.
ما در حوزه تولید در اقتصاد کلان سرفصلی بسیار ویژه در خصوص بسترسازی در جهت برندسازی و رسیدن به نقطه منابع مالی و تبلیغاتی برای یک کشور در قالب یک برند ملی داریم،
بی شک بر طبق اصول به هیچ عنوان فروش اراضی، بخشی تعریف شده در خصوص مهمترین منابع تامین مالی مناطق آزاد کشور از ابتدا تاکنون بر پایه قانون و مصوبه نبوده است، ایجاد ظرفیت های بازرگانی و تولیدی با محوریت صادرات و ورود علم و فناوری و تکنولوژی در جهت رسیدن به توسعه پایدار مهم ترین محور شکل گیری مناطق آزاد است، زمانی که حمایت واقعی از تولیدکنندگان در این مناطق داشته باشیم و در این زنجیره تولیدکنندگان محصولات تولیدی خود را به خارج و داخل کشور صادر کنند، این پویایی و این چرخه مالی در قالب صدها واحد تولیدی واقعی و نه اسمی می تواند زنجیره بزرگ منابع مالی پایدار را در مناطق آزاد کشور در حوزه های مختلف از ترانزیت، گمرک، مجوزها، ایجاد مراکز عرضه محصولات برای مصرف کنندگان و ده ها ظرفیت درآمدی دیگر برای این مناطق در کشور ایجاد کند، به عنوان یک نمونه بارز می توان کیش را بررسی کرد، وقتی می توانیم یک نقطه را گردشگر پذیر کنیم، بی تردید با ورود گردشگر هزاران هزار گردش مالی که ماحصل آن جزء منابع سازمان می شود برای خود ایجاد کرده ایم؛
این مفهوم صرفا و قطعا در گردشگری خلاصه نمی شود، پس با نگاهی به تجربیات خودمان از باب نگاه صرف فروش اراضی و تلاش در جهت فعال کردن یک نقطه در خصوص رسیدن به درآمدهای پایدار مسلما نمونه دوم که حمایت از محوریت تولید است برای ما بیش از فروش اراضی تضمین کننده رسیدن به منابع مالی پایدار است، چراکه اگر قرار بود فقط فروش اراضی برای مناطق آزاد ما راهگشا باشد، شاید داشتن دومین منطقه آزاد بزرگ جهان از حیث وسعت م یتوانست نه تنها برای خود آن منطقه، بلکه تضمینی برای منابع کل مناطق آزاد کشور باشد.
