منطقه آزاد ماکو، شامل شهرستان های ماکو، شوط و پلدشت، پهناورترین منطقه آزاد ایران و دومین منطقه آزاد جهان از منظر وسعت، یکی از پرظرفیت‌ترین مناطق آزاد کشور محسوب می‌شود. ماکو به عنوان تنها دروازه ورود ایران به اروپا از دیرباز تاکنون مرکز تجارت و تعاملات اقتصادی و تجاری با کشورهای مختلف دنیا بوده است.
احداث و ایجاد زیرساخت‌های عظیم ازجمله ساخت بزرگراه‌ها و اتوبان‌ها، نیروگاه، بهسازی مرز بازرگان، احداث فرودگاه بین‌المللی منطقه آزاد ماکو و ده‌ها ابرپروژه دیگر با سرمایه‌گذاری مستقیم سازمان منطقه آزاد ماکو در یکی از مناطق محروم مرزی، فرصت‌های سرمایه‌گذاری ارزشمندی را پیش روی فعالان اقتصادی گشوده است.
اتمام پروژه‌های نیمه‌تمام عمرانی، تسهیل و جذب سرمایه‌گذاری، مدیریت واحد و یكپارچگی دستگاه‌های اجرایی و مراكز تصمیم‌گیری، کاهش بوروكراسی اداری در منطقه در راستای تسهیل تجارت و رونق کسب و کار و نیز تلاش برای ایجاد یک حکمرانی مطلوب اسلامی برای الگو قرار دادن به دیگر نقاط کشور، رویکرد سازمان منطقه آزاد ماکو در سال۹۸ بوده است.
این منطقه به عنوان بهشت سرمایه‌گذاران معرفی شده است که با دارا بودن مزیت‌های منحصربه‌فرد و با برنامه‌ها و هدفگذاری‌هایی که سازمان منطقه آزاد ماکو در دست اقدام و اجرا دارد، افق روشنی را پیش روی فعالین اقتصادی قرار داده است که بی‌تردید دستیابی به تمامی اهداف و ماموریت‌ها براساس یک نقشه راه دقیق میسر خواهد شد.
صدور 1200مجوز فعالیت اقتصادی در منطقه آزاد ماکو
رئیس هیات مدیره و مدیرعامل سازمان منطقه آزاد ماکو با بیان گوشه‌ای از عملکرد یک ساله این سازمان در سال98 گفت: جهت بهره‌مندی فعالان اقتصادی منطقه از مزایای قانونی مناطق آزاد، از ابتدای سال98 تاکنون بیش از 1200مجوز فعالیت اقتصادی برای فعالیت‌های تجاری، خدماتی، بانکداری، صنعتی، فنی و مهندسی و… صادر و تمدید شده است که این مجوزها، مبنای هر نوع فعالیت در منطقه می‌باشد. همچنین تعداد بیش از 80کارت بازرگانی از ابتدای سال تاکنون صادر و تمدید شده است. همچنین نخستین میز ملی لجستیک ایران و همایش توسعه صادرات با حضور بیش از 100نفر شرکت کننده در منطقه آزاد ماکو برگزار گردید.
رشد 20درصدی واحدهای صنعتی و معدنی فعال ماکو
محمدرضا عبدالرحیمی اظهار داشت: در حوزه صنایع نیز با حضور ایمیدرو و ایمپاسکو در منطقه آزاد ماکو، پهنه‌های اکتشافی منطقه جهت انجام عملیات اکتشافی به ایمیدرو واگذار گردید. همچنین طرح فعال‌سازی معادن کوچک با حضور ایمپاسکو در حال پیگیری است.
وی افزود: در طول سال98 بیش از 30فقره پروانه بهره‌برداری صنعتی و معدنی صادر شده و بهره‌برداری از این واحدهای تولیدی منجر به اشتغال‌زایی 717نفر و سرمایه‌گذاری بیش از 1600میلیار ریال داخلی و 10میلیون دلار خارجی شده است. از این میان، 3فقره پروانه بهره‌برداری برای ماده معدنی مرمریت مشکی صادر گردیده که در رده سنگ‌های تزئینی بی‌نظیر بوده و توانسته در مدت زمان کمتر از یک سال، سهم قابل توجهی از بازارهای خارجی را به خود اختصاص دهد.
رئیس هیات مدیره منطقه آزاد ماکو ادامه داد: با اجرای برنامه‌ریزی‌های انجام شده، تعداد واحدهای صنعتی و معدنی فعال در سال98 با رشد بیش از 20درصدی نسبت به سال97 به 120واحد رسیده که در حوزه صنعت بیش از 90درصد واحدها در حال فعالیت هستند که از این تعداد، 12واحد تولیدی متوسط و بزرگ بوده و مابقی خرد و کوچک می‌باشند.
عبدالرحیمی تصریح کرد: از ابتدای شکل‌گیری منطقه آزاد ماکو، اشتغال‌زایی ایجاد شده در بخش صنعت و معدن به بیش از 5000هزار نفر و سرمایه‌گذاری بالغ بر 9300میلیارد ریال داخلی و 126میلیون دلار خارجی رسیده، به طوری که سهم سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی تقریبا پایاپای بوده است.
تعریف فرصت‌های جدید سرمایه‌گذاری در منطقه آزاد ماکو
وی در تشریح اقدامات حوزه جذب سرمایه‌گذاری نیز گفت: صدور ۱۸مجوز سرمایه‌گذاری غیرصنعتی با مجموع سرمایه‌گذاری ۲۷۰۰۰میلیارد ریال سرمایه‌گذاری داخلی و ۴۰میلیون دلار سرمایه‌گذاری خارجی در طول سال۹۸ در منطقه آزاد ماکو صورت گرفت.
مدیرعامل سازمان منطقه آزاد ماکو ادامه داد: در طول سال۹۸، ۱۵کمیسیون سرمایه‌گذاری برگزار و به ۲۱۹درخواست سرمایه‌گذاری رسیدگی شد.
عبدالرحیمی اظهار کرد: از سرمایه‌گذاری‌های بزرگی که در منطقه رقم خورده است، می‌توان به سرمایه‌گذاری ۴۰میلیون دلاری سرمایه‌گذاران چینی در زمینه استخراج رمز ارز، مرکز داده‌پردازی و سرورهای اینترنتی بین‌المللی با مشارکت سازمان منطقه آزاد ماکو، احداث گاوداری ۱۰۰۰۰راسی با سرمایه‌گذاری ۱۸۰۰میلیارد ریال در فاز اول و اشتغال ۳۰۰نفر، احداث مجتمع سردخانه و کشتارگاه، واحد پرورش بز سانن، مجتمع تفریحی و زیپ‌لاین و غیره اشاره کرد.
وی اذعان نمود: به استناد مجوزهای سرمایه‌گذاری غیرصنعتی صادر شده، پیش‌بینی می‌شود، برای ۱۰۴۶نفر اشتغال مستقیم ایجاد گردد.
رئیس هیات مدیره سازمان منطقه آزاد ماکو ادامه داد: از اقدامات خوبی که طی سال گذشته در معاونت اقتصادی سازمان صورت گرفته، می‌توان به تشکیل کمیته پویش، احصاء و فرصت‌آفرینی اشاره کرد. وظیفه این کمیته شناسایی پتانسیل‌های سرمایه‌گذاری منطقه، انجام مطالعات امکان‌سنجی، اولویت‌بندی طرح‌ها و در نهایت برگزاری فراخوان‌های جذب سرمایه‌گذاری است که طی سال گذشته، ۵۰فرصت جدید سرمایه‌گذاری تعریف شد و برای انجام مطالعات به مشاور ذی‌صلاح واگذار شده است. همچنین اقدامات لازم برای برگزاری فراخوان برای ۱۰فرصت سرمایه‌گذاری جدید انجام شد که از بین آنها، فراخوان جذب برای ۴طرح، برگزار گردید.
بازنگری شیوه‌نامه‌های سرمایه‌گذاری سازمان منطقه آزاد ماکو
عبدالرحیمی تاکید کرد: به منظور کاهش بروکراسی اداری و کوتاه نمودن فرآیند سرمایه‌گذاری و بهبود فضای کسب و کار، شیوه‌نامه‌های سرمایه‌گذاری سازمان منطقه آزاد ماکو در روزهای پایانی سال بازنگری شده و به تصویب هیات مدیره رسید و همچنین به منظور بهبود نظارت سازمان بر طرح‌های سرمایه‌گذاری، کمیته نظارت سازمان تشکیل و شیوه‌نامه آن نگارش گردید و انتظار می‌رود در سال آتی ضمن بهبود و ساماندهی بهتر نظارت بر پروژه‌های سرمایه‌گذاری، پروژه‌هایی که به نوعی دارای مشکلات اجرایی هستند و از پیشرفت مناسبی برخوردار نیستند، تعیین تکلیف گردند.
وی در تشریح اقدامات بخش کشاورزی منطقه نیز گفت: از ابتدای سال98 در بخش کشارزی بیش از 70درخواست سرمایه‌گذاری دریافت شده است که پس از بررسی این درخواست‌ها، 221هکتار از اراضی ملی منطقه به سرمایه‌گذاران واجد شرایط واگذار شده است، که این میزان واگذاری باعث جذب 1450میلیارد ریال سرمایه سرمایه‌گذاری در زمینه‌های مختلف شده و برای بیش از 234نفر به صورت مستقیم اشتغال صورت گرفته است.
مدیرعامل سازمان منطقه آزاد ماکو تصریح کرد: مهم‌ترین سرمایه‌گذاری‌های انجام شده، واگذاری زمین برای احداث کشتارگاه صنعتی توسط شرکت بیان تجارت نوین ایرانیان با سرمایه‌گذاری 130میلیارد ریال می‌باشد.
عبدالرحیمی افزود: مهم‌ترین تفاهم‌نامه‌های این مدیریت: تفاهم‌نامه احیا و بهسازی قنوات با جهاد کشاورزی شوط با مساعدت مالی 5میلیارد ریال، تفاهم‌نامه احداث گلخانه هیدروپونیک در 100هکتار از اراضی ملی پلدشت با شرکت توسعه و عمران اراضی کشاورزی (بانک زمین) با سرمایه‌گذاری 3000میلیارد ریال و امضای تفاهم‌نامه‌های مختلف با اداراتی همچون منابع طبیعی، جهاد کشاورزی، شیلات، دامپزشکی و سایر ادارات و مشاورین جهت انجام کمک‌های مالی به اجرای طرح‌های تحقیقاتی و بهداشتی و عملیاتی و نظارت بر اجرای آنها می‌باشد.
برگزاری و اجرای مناقصه نگهداری از جنگل‌های شهرستان‌های شوط و پلدشت و بررسی و انجام مطالعات آبی و خاکی در منطقه توسط مشاورین مربوطه و نظارت و بررسی نتایج حاصله از این مطالعات نیز از دیگر اقدامات مهم این مدیریت می‌باشد.
افتتاح رسمی مرکز نوآوری و فناوری سازمان منطقه آزاد ماکو
رئیس هیات مدیره سازمان منطقه آزاد ماکو با اشاره به اقدامات مدیریت مرکز نوآوری و فناوری نیز گفت: با توجه به افتتاح رسمی مرکز نوآوری و فناوری سازمان منطقه آزاد ماکو در خردادماه سال98، به عنوان نخستین زیست‌بوم کارآفرینی و بهبود فضای کسب و کار در بین مناطق آزاد هفتگانه کشور، در مدت 8ماه از شروع فعالیت‌های استارت‌آپی مرکز، یک استارت‌آپ حوزه آموزشی خلاق با نام استارت‌آپ کارافکر، جذب و پذیرش شده است. در این مرکز، برای نخستین بار دو استارت‌آپ حوزه اجتماعی با نام «طلوع نابغه درون» و استارت‌آپ مددکاری اجتماعی با نام «فرکانس» با هدف حل معظلات و آسیب‌های اجتماعی در قالب یک نظام ملی نوآوری شروع به فعالیت‌های استارت‌آپی خود نموده‌اند. افزون بر این موارد، استارت‌آپ‌های حوزه نرم‌افزاری هوش مصنوعی و یک استارت‌آپ تولیدی فناورانه در زمینه ساخت پرینترهای سه بعدی در این مرکز جذب شده است.
راه‌اندازی سامانه جامع ثبت شرکت‌ها در منطقه آزاد ماکو
وی با اشاره به اقدامات حوزه ثبت شرکت‌ها در سال98 اظهار داشت: بیش از 80مورد شرکت در زمینه‌های تجاری، صنعتی- تولیدی، خدماتی، فرهنگی، پیمانکاری، کشاورزی و دامداری در منطقه آزاد ماکو به ثبت رسیده است.
عبدالرحیمی ادامه داد: از مهم‌ترین اقدامات این اداره، راه‌اندازی سامانه جامع ثبت شرکت‌ها تدوین بانک موضوعات اشخاص حقوقی و تعلیق هزار شرکت غیرفعال در منطقه آزاد ماکو می‌باشد؛ اخذ مجوز فعاليت اقتصادي معتبر توسط تمامي اشخاص حقيقي و حقوقي مستقر در منطقه، نشانگر فعالیت قانونمند و مجاز آنها است، در این راستا در مهرماه سال98 از طريق فراخوان و اطلاع‌رساني گسترده (سايت رسمي و ارسال پيامك و شبكه‌هاي مجازي) به كليه شركت‌ها اخطار داده شد تا مجوز فعاليت اقتصادي مرتبط را دريافت يا تمديد نمايند و تاکید شد كه ضمانت اجراي عدم دریافت مجوز فعاليت اقتصادي معتبر، تعليق شناسه ملي آنها خواهد بود.
رئیس هیات مدیره سازمان منطقه آزاد ماکو اذعان نمود: حفظ برند ثبت ساعتی شرکت از مهم‌ترین دستاوردهای این واحد است و سریع‌ترین ثبت شرکت در سطح کشور و بین مناطق آزاد متعلق به این اداره است و این واحد با حفظ برند خود، مدت ثبت شخص حقیقی یا حقوقی (شرکت و موسسه) به یک ساعت کاهش داده است.
وی افزود: همچنین در بحث شناسه ملی اشخاص حقوقی به دلیل هوشمند نبودن سامانه شناسه ملی، با نشانی‌های تکراری فراوانی از سال91 مواجه بوده که بالغ بر 1000شرکت و موسسه را شامل می‌شد؛ در این خصوص با توجه به درخواست و پیگیری دبیرخانه هیات ماده9 اشخاص حقوقی کشور، اغلب شرکت‌های صوری که با یک نشانی صندوق پستی ثبت شده بود و اشخاصی که با نشانی صوری یا کدپستی تکراری ثبت شده‌اند، شناسایی و شناسه ملی آنها به حالت تعلیق درآمد و به مکاتبات مرتبط در این خصوص خاتمه داده شد.
فعال‌سازی پروژه‌های نیمه‌تمام در منطقه آزاد ماکو
مدیرعامل سازمان منطقه آزاد ماکو در خصوص پروژه های عمرانی این منطقه گفت: معتقدیم برای دستیابی مناطق آزاد به اهداف کلان خود ازجمله کمک به تقویت اقتصاد ملی و پیوند آن با اقتصادهای منطقه‌ای و بین‌الملل و کمک به توسعه و عمران و آبادانی منطقه‌ای، بعد از ثبات محیط کلان سیاسی و اقتصادی، موقعیت و مکان‌یابی مناسب، دسترسی به بازارها و منابع و مواد اولیه و نیروی کار، باید از زیرساخت‌های فیزیکی مناسب در حوزه امور زیربنایی و دسترسی‌ها یعنی مدهای مختلف حمل و نقل و ارتباطات برخوردار باشند.
وی تصریح کرد: به همین دلیل اولویت اصلی بنده در منطقه آزاد ماکو این شد که پروژه‌های زیرساختی که از سال‌های گذشته شروع شده و هنوز به اتمام نرسیده بود را سریعا بررسی و بازمهندسی اجرایی و ارزش نماییم و با بازتدبیر امور مشاوران و پیمانکاران کارها را تسریع کنیم که حتما در یک بازه زمانی منطقی به اتمام برسد؛ پروژه‌های متعددی شروع شده و هزینه‌های زیادی طی این سال‌ها صرف شده است که برخی به اتمام رسیده ولیکن بسیاری هم نیمه‌تمام و برخی هم متوقف شده بوده است. لذا فعال‌سازی پروژه‌ها که بعضا هم متوقف بودند یا بسیار کند پیش می‌رفتند، در دستورکار قرار گرفت که در این چهارماه گذشته علیرغم اینکه در فصل آب و هوایی نسبتا پر مانع برای کارهای عمرانی قرار داشتیم، اکثر پروژه‌ها جان تازه‌ای گرفتند و فعال شدند که نسبت به گذشته پیشرفت های بسیار خوبی هم داشته‌اند.
عبدالرحیمی اظهار داشت: تسهیل در فرآیندهای منطقه آزاد، چابکی سازمانی، توانمندسازی نیروی انسانی، دانایی‌محور کردن نیروی انسانی، سرعت دادن به کارها و تسهیل فرآیندهای درون سازمان به عنوان یک راهبرد جدی، برای بهتر شدن منطقه در دستورکار قرار گرفت. در این پنج ماه اخیر، آرام آرام برای بهبود فرآیندها مطالعه کردیم که اگر کسی بخواهد امروز ثبت شرکت انجام بدهد و مدارکش آماده باشد، چند ساعت باید زمان ببرد. در واقع برای بهبود همه فرآیندهای دیگر هم در تلاش هستیم. در این میان سازمان منطقه آزاد ماکو در پیاده‌سازی ماژول‌های آماده پروژه پنجره واحد مناطق آزاد که از سوی دبیرخانه در حال پیاده‌سازی است، از پیشروان سازمان‌های مناطق محسوب می‌شود.
وی ادامه داد: فراهم آوردن تسهیلات گردشگری طبیعت‌محور و بوم‌گردی در محدوده منطقه آزاد ماکو مانند سایر نقاط کشور، یک کسب و کار مزیت‌دار برای سرمایه‌گذاری در منطقه است. تاکنون به صورت پراکنده و محلی سرمایه‌گذاری‌هایی صورت شکل گرفته اما تصمیم داریم که ان‌شاالله یک جاذبه در کنار جاذبه‌های طبیعی به شکل انسان‌ساز و بدیع در منطقه ایجاد کنیم که تنها و فقط در آنجا باشد و برای اولین بار در کشور اتفاق بیافتد.
محصورسازی منطقه آزاد ماکو در دستورکار سازمان
رئیس هیات مدیره سازمان منطقه آزاد ماکو درخصوص محصورسازی این منطقه گفت: منطقه آزاد ماکو دارای 130کیلومتر مرز مشترک با ترکیه و 140کیلومتر مرز نیز با جمهوری آذربایجان (نخجوان) می‌باشد که هر دو مرز کاملا تحت حفاظت و کنترل مرزبانی‌های دو کشور است. در این میان ضلع سوم منطقه خط متصل به سرزمین اصلی به طول 155کیلومتر بوده که متاسفانه از بدو تاسیس منطقه تاکنون نسبت به محصورسازی و اجرای فنسیگ اقدام نشده است. این عدم محصورسازی سبب شده است فعالان اقتصادی به راحتی از مزیت‌های قانون چگونگی اداره مناطق آزاد ازجمله ماده14 قانون که مستثنا بودن واردات و صادرات به محدوده منطقه آزاد مقررات ملی صادرات و واردات است، نتوانند استفاده نمایند، لیکن در شرایط فعلی با استقرار مشترک گمرک و همکاران سازمان در ورودی‌های شهرک صنعتی و بازارچه‌های تجاری نسبت به تسهیل ورود خروج مواد اولیه، ماشین‌آلات و سایر اقلام اقدام می‌شود و در موارد خارج از شهرک‌های صنعتی نیز سازمان با تعهد نزد گمرک جمهوری اسلامی ایران ورود کالاها و تجهیزات و مواد و ماشین‌آلات متقاضیان دارای مجوز فعالیت اقتصادی را تسهیل می‌بخشد. لیکن اولا در محدوده منطقه آزاد همه باید بتوانند از کل مواد قانونی مناطق به راحتی برخوردار شوند و در ثانی باید تدبیری اندیشید که هیچ وقت اتهام کمک به اقتصاد پنهان و قاچاق و… متوجه منطقه نشود؛ لذا با وجود سختی و پیچیدگی این مهم بلافاصله مطالعات قبلی مهندسین مشاور جمع‌آوری و به‌روز گردید و هم‌اکنون همکاران به اتفاق مشاورین در مرحله آماده‌سازی فرآیند اجرای مناقصه پروژه محصورسازی منطقه می‌باشند و امیدواریم سال99 بخش قابل توجه خط 75کیلومتری برخوردار از قابلیت تردد محصور گردد.
وی گفت: منطقه آزاد ماکو چهارصد هزار هکتار است، مراکز و شهرک‌های صنعتی، بازرگانی، تجاری متعددی دارد و فعالان اقتصادی، اصنافی گوناگونی داخل محدوده منطقه آزاد جای دارند و باید بتوانند از مزیت‌های قانونی منطقه آزاد استفاده کنند، که راهکار بهینه و قانونمند پیش رو، اجرای پروژه محصورسازی می‌باشد. مطالعات هم در مرحله نهایی است، مناقصه احداث فنس و دیوار حصار محدوده منطقه آزاد را هم ان‌شالله برگزار خواهیم کرد و انتخاب پیمانکار انجام می‌شود و با اجرایی کردن این کار، یک بار برای همیشه مردم منطقه و منطقه آزاد ماکو می‌توانند معانی واقعی منطقه آزاد درک کرده و مزایای آن بهره‌مند شوند.
تحول اساسی در اقتصاد و اشتغال منطقه
مدیرعامل سازمان منطقه آزاد ماکو در ادامه اظهار داشت: در سال98، ۵ هزار و ۳۰۰میلیارد ریال پروژه عمرانی، صنعتی، کشاورزی و خدماتی در منطقه آزاد ماکو کلنگ‌زنی و افتتاح شد.
عبدالرحیمی افزود: سالن ورزشی چندمنظوره سردار سلیمانی با هزینه ۳۲میلیارد ریال و مجموعه آبگرم معدنی با هزینه ۲۴میلیارد ریال از محل اعتبارات سازمان منطقه آزاد ماکو در شهرستان شوط آماده افتتاح هستند.
وی با اشاره به اینکه از محل درآمدهای سازمان منطقه آزاد ماکو یک دستگاه سی‌تی‌اسکن ۱۶اسلایس به ارزش ۳۵۰هزار دلار برای بیمارستان فجر ماکو خریداری شده است، بیان داشت: علاوه بر آن، یک دستگاه سونوگرافی کالرداپلر نیز به ارزش ۱۰۰هزار دلار برای بیمارستان فجر ماکو توسط سازمان منطقه آزاد ماکو خریداری شده و آماده بهره‌برداری هستند.
مديرعامل سازمان منطقه آزاد در ادامه افزود: عمليات احداث ۳مدرسه در شهر یولاگلدی، روستاهاي آداغان و قيركندي با تامين مالي توسط سازمان منطقه آزاد نيز آغاز شد.
عبدالرحیمی گفت: آزادسازی بخشی از خیابان امام خمینی(ره) شهرستان ماکو شامل تملک و تخریب ساختمان‌های خانواده‌های افتخاری، پشت کوهی و پاساژ گوزل در مسیر پروژه تعریض خیابان امام خمینی(ره) نیز با هزینه ده‌ها میلیارد تومانی از دیگر برنامه‌هایی است که در دستورکار قرارگرفته است.
وی با اشاره به اینکه کارخانه تولیدی پیراهن مردانه صادراتی، فاز۱ توسط شرکت دیانا تجارت ریسمانی با حجم سرمایه‌گذاری۲۰۰میلیارد ریال و اشتغال‌زایی ٢٠٠نفر آماده افتتاح است، اظهار کرد: کارخانه تولید انواع فیلم پلاستیکی پلی‌اتیلن، ویژه بسته‌بندی‌های صنعتی با حجم سرمایه‌گذاری ۶۰میلیارد ریال و اشتغال‌زایی ۲۵نفر و فاز توسعه و تولید پیراهن شرکت برسام با حجم سرمایه‌گذاری ۳۰میلیارد ریالی با ظرفیت اشتغال‌زایی ۸۰نفر نیز آماده بهره‌برداری رسمی است.
عبدالرحیمی از انعقاد و تبادل قرارداد مجتمع دامپروری ۱۰هزار راسی توسط شرکت کشت و صنعت و دامپروری ارس دام آرشام در پلدشت با حجم سرمایه‌گذاری بیش از ۱۱۰۰میلیارد ریال و اشتغال‌زایی ٤٠٠نفر خبر داد و گفت: علاوه بر آن، امضای تفاهم‌نامه احداث فاز اول شهرک گلخانه‌ای پلدشت توسط شرکت توسعه عمران اراضی کشاورزی، وابسته به بانک کشاورزی با حجم سرمایه‌گذاری ۳هزار میلیارد ریال و اشتغال‌زایی ۳۰۰نفر در سال98 انجام شد.
رئیس هیات مدیره و مدیرعامل سازمان منطقه آزاد ماکو در پایان از انعقاد تفاهم‌نامه سازمان منطقه آزاد ماکو با سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران براي انجام مطالعات دقيق ميداني پهنه‌هاي معدني در سطح منطقه كه منجر به تحول اساسي در اقتصاد منطقه و اشتغال نيز خواهد شد، خبر داد.
