اخیرا منطقه آزاد مشترک بین ایران و ارمنستان در منطقه آزاد ارس کلید خورد. دولت ایران در 2 سطح ملی و بین المللی سیاست افزایش گستره و محدوده مناطق آزاد را دنبال می کند و در این مسیر ضمن ارایه لایحه تاسیس هفت منطقه آزاد جدید به مجلس، تاسیس مناطق آزاد مشترک میان قطر و کویت را نیز در دستور کار قرار داده است.
تلاش دولت دوازدهم برای ایجاد مناطق آزاد مشترک با کشورهای همسایه، رویکردی است که در نگاه کارشناسان رونق تولید، رشد صادرات، جذب سرمایه و اشتغالزایی را به همراه دارد اما در این میان اولویت تاسیس منطقه آزاد مشترک بین ماکو دوغوبایزید از چشم مسئولان ایران و ترکیه دور مانده است.
تاکید ایران بر رشد اقتصادی با کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی در بودجه 96 از یک سو و هدفگذاری برای تجارت 30 میلیارد دلاری بین ایران و ترکیه و روابط دیپلماتیک ایران و جمهوری آذربایجان از سوی دیگر اهمیت تاسیس منطقه آزاد فرامرزی در ماکو را بیش از پیش نمایان می کند.
اجرای توافق نامه های تجارت ترجیحی بین 2 کشور ایران و ترکیه نیز که از سوی وزیر ارتباطات و رئیس کمیسیون مشترک اقتصادی ایران و ترکیه و مسئولان رده بالای این کشور در دست پیگیری است، می تواند در برخی از موارد تحت تاثیر این منطقه فرامرزی قرار گیرد.
سفر رئیس جمهوری ترکیه به ایران طی روزهای گذشته و دیدار با دکتر روحانی در تهران به پشتوانه روابط دیپلماتیک مناسب ایران و ترکیه طی سال های اخیر نیز می تواند زمینه ساز تاسیس منطقه آزاد فرامرزی بین 2 کشور را فراهم کند.
معاون شورای عالی مناطق آزاد با بیان اینکه اساس تاسیس مناطق آزاد مشترک میان 2 کشور، تصمیم مشترک بر روی نرخ تعرفه های گمرکی است، اظهار کرد: نخستین موضوعی که در راه اندازی مناطق مشترک مطرح می شود، کاهش تعرفه های گمرکی و تعرفه های مشترک و یکسان بین 2 طرف است.
جعفر آهنگران اظهار کرد: با در نظر گرفتن تسهیلات تجاری و تبادلات، مناسبات اقتصادی بین 2 کشور افزایش می یابد و منجر به افزایش تولید و در نهایت افزایش نرخ رشد اقتصادی می شود.
وی با اشاره به ظرفیت ایجاد مناطق آزاد مشترک بین ایران، ترکیه و آذربایجان گفت: به طور قطع در شرایط کنونی که منطقه آزاد مشترک بین ارمنستان و ایران در حال ایجاد است، می توان به تاسیس مناطق آزاد فرامنطقه ای با کشورهای اروپایی هم فکر کرد.
استاد دانشگاه تهران و کارشناس مسائل سیاسی و امور بین الملل نیز گفت: یکی از انتقادهایی که همواره به مناطق هفت گانه آزاد در سطح کشور وارد می شود، این است که این مناطق به دروازه های واردات تبدیل شده و مهم ترین مزیت این مناطق شامل معافیت های گمرکی و مالیاتی و همچنین ارزش افزوده اراضی مورد بی مهری قرار گرفته است.
علی علیزاده با اشاره به اینکه مناطق آزاد هفتگانه آنگونه که باید نتوانسته است تا در تحقق اهداف و ماموریت تعریف شده خود بر اساس موقعیت استراتژیک، ظرفیت صنعتی، موقعیت گردشگری و موقعیت منطقه ایِ تعیین شده موفق عمل کند، افزود: با ایجاد مناطق آزاد فرامرزی و در صورت همکاری دولت های منطقه راه برای گسترش فعالیت های منطقه ای باز می شود و روابط تجاری تسهیل می شود.
وی افزود: تاسیس مناطق آزاد فرامنطقه‌ای از این جنبه که می تواند مکمل اقتصاد کشور ما و تامین کننده نیازهای ضروری کشور باشد، حائز اهمیت است و باید با برنامه ریزی و مدیریت صحیح از ظرفیت مناطق آزاد در راستای دستیابی به اهداف اقتصادی کلان کشور و اقتصاد مقاومتی استفاده کرد.
این کارشناس مسائل بین الملل گفت: یکی از ظرفیت های بسیار مهم ایران که به دلایل سیاسی و مخالفت های آمریکا همواره مغفول مانده، ظرفیت ترانزیتی ایران بین شرق و غرب است.
وی افزود: منافع تجاری ناشی از تراتزیت کالا در مسیر امن و ارزان ایران علاوه بر اهداف اقتصادی به لحاظ استراتژیک نیز برای کشور حائز اهمیت است و این مساله باید در فعالیت و اهداف اولیه مناطق فرامرزی مورد توجه قرار گیرد.
عضو هیات علمی دانشگاه تبریز و کارشناس مسایل اقتصادی گفت: در میان هفت منطقه آزاد فعال کشور فقط منطقه آزاد ماکو در مجاورت با کشورهای اروپایی قرار دارد و اروپا بهترین پذیرنده محصولات کشاورزی و صنایع دستی ایران محسوب می شود.
محمد اسدزاده با تاکید بر اینکه تاسیس منطقه آزاد فرامرزی واحدهای تولیدی در این مناطق جان می گیرد، افزود: ورود نیروی کار ایران به بازارهای کشورهای همسایه در سایه ایجاد مناطق آزاد فرامرزی قابل پیش بینی است.
مدیرعامل سازمان منطقه آزاد ماکو نیز گفت: منطقه آزاد ماکو در سایه دیپلماسی موفق دولت تدبیر و امید در حال تبدیل شدن به شاهراه ارتباطی و ترانزیت کشورهای آسیای میانه و اروپاست.
حسین فروزان ادامه داد: منطقه آزاد ماکو به عنوان بزرگترین منطقه آزاد کشور آمادگی لازم برای تبدیل شدن به منطقه آزاد فرامرزی را دارد و در صورت صلاحدید دولت ایران و ترکیه و نمایندگان مجلس این اقدام تحولی عظیم در اقتصاد کشور را به دنبال می آورد.
وی با اشاره به حجم بالای واردات از منطقه آزاد ماکو در سال گذشته، گفت: ترکیه و دیگر کشورهای اروپایی رغبت زیادی به توسعه روابط تجاری با منطقه آزاد ماکو نشان می دهد.
وی با اشاره به توسعه زیرساخت های منطقه آزاد ماکو گفت: توسعه راه های ارتباطی، احداث فرودگاه و بزرگترین و مدرن ترین نمایشگاه و مرکز همایش های بین المللی در این منطقه طی سال های اخیر گام مهمی برای فرامرزی شدن این منطقه به شمار می رود.
به گزارش روابط عمومی و امور بین الملل سازمان منطقه آزاد ماکو؛ هم اکنون هفت منطقه آزاد صنعتی و تجاری ماکو، کیش، قشم، ارس، اروند، انزلی و چابهار در ایران فعال است
منطقه آزاد ماکو به لحاظ محدوده جغرافیایی منطبق بر شهرستان های ماکو، شوط، پلدشت و شهر مرزی بازرگان است و به تنهایی بیش از 75 درصد کل مساحت مناطق آزاد کشور را به خود اختصاص داده و دومین منطقه آزاد بزرگ دنیاست.
اگرچه از زمان تصویب اساسنامه سازمان منطقه آزاد ماکو در هیات وزیران تنها 6 سال گذشته و قبل از تاسیس این سازمان، منطقه به لحاظ زیرساخت های لازم از جایگاه پایینی در سطح کشور برخوردار بوده است، امروزه این منطقه در زمان حاضر جلوه ای زیبا از تلاش مدیران تدبیر و امید به شمار می رود.
