در موضوع گردشگری ، هر قدر قدمت تاریخی یک شهر یا منطقه کهن تر باشد ارزش آن شهر یا منطقه بیشتر است. گردشگران ابنیه گرد که بیشتر تمایل به دیدن اماکن تاریخی دارند از دیدن آثار تمدن های باستانی خوشحال می شوند و جذب زیبایی های تاریخی آن منطقه می گردند.
از اورارتورها تا قاجاریه آثار تاریخی مختلفی را می توان در منطقه آزاد ماکو دید. یکی از این آثار برجای مانده مجموعه تاریخی سنگر است که اصطلاحا دخمه یا بام فرهاد نامیده می شود.
مجموعه تاریخی سنگر در 5 کیلومتری شهر ماکو و در جوار روستایی به همین نام قرار دارد.
این مجموعه شامل شهر دژ، مقبره صخره ای پله دار، بقایای پل، قربانگاه روباز صخره ای و گورستان عمومی است. این مجموعه در قرن هفتم قبل از میلاد از مکان های مهم امپراتوری اورارتو در منطقه بوده است. بر اساس گمانه زنی های انجام شده، این شهر به اقوام اورارتو تعلق دارد.
جهت شهراوراتوری سنگر، شرقی-غربی است و در شرق آن بافت مذهبی شهر قرار دارد. در این قسمت شهر یک معبد سنگی متعلق به خدای خالدی (خدای جنگ اورارتوها) نیز واقع است.
در میان ارتفاعات اطراف، خانه های عمومی و در غرب شهر سایر تاسیسات همکانی قرار گرفته اند. کشف دیوار شهر و یک معبد سنگی دیگر در محلی موسوم به کوراوغلی قلعه سی از یافته های مهم این گمانه زنی است.
بر اساس مطالعات انجام گرفته، شهر در زمان آبادانی خود حدود 20 هکتار وسعت داشته است و اهالی آن نیز آب مورد نیاز خود را از رودخانه سنگر که از میان شهر می گذشته، تامین می کردند.
در منطقه شدّی شهرستان پلدشت نیز گور دخمه شبیه گور دخمه سنگر ماکو وجود دارد که مربوط به دوره اورارتویی می باشد.
به گفته مدیر گردشگری سازمان منطقه آزاد ماکو، مطالعات و کاوش های باستان شناسی مجموعه تاریخی سنگر با اعتبار 1600 میلیون ریال از شهریور ماه 96 در این منطقه آغاز شده است.
