**یادداشت: عبدالرسول خليلي كارشناس مناطق آزاد
حجت‌الله عبدالملکی در اين سفر 1000 بسته سرمایه‌گذاری به ارزش 20 میلیارد یورو را كه برای ارائه به سرمایه‌گذاران آماده شده است براي جذب سرمايهگذاری مستقيم از سوی هندی‌ها و قابليت سرمايهگذاری مشترك با سرمايه‌گذاران داخلی در مناطق به صورت پيشنهاد مطرح كرده است.
عبدالملکی همچنين در سفر به هند از بزرگ‌ترین گروه‌های تولیدی محصولات فولادی هند بازديد كرد كه حدود یازده میلیون تن تولید انواع محصولات فولادی را انجام داده كه در حوزه تولید انرژی برق از جمله شرکت‌های معتبر و بزرگ در کشور هند محسوب می‌شود. توليد اين محصولات به ويژه با توجه به هزینه‌های پایین تولید و سهولت کسب و کار، و زیرساخت‌هایی که در مناطق آزاد و ویژه اقتصادی ایران از جمله منطقه آزاد چابهار وجود دارد، مي‌تواند فرصت‌های مناسبي را براي مشاركت و همكاری با این گروه تولیدی در جهت سرمایه‌گذاری در تولید محصولات پایین دستی فولاد در مناطق آزاد و ویژه اقتصادی ایران بوجود آورد.
وی در ادامه سفر خود به هند با حضور در بیست و هفتمین دوره کنفرانس سرمایه گذاری WAIPI در شهر دهلی نو هند و در بازدید از غرفه‌های فعال در نمایشگاه WAIPI به تبادل اطلاعات سرمایه‌گذاری بین مناطق آزاد و ویژه اقتصادی ایران با سرمایه‌گذاران خارجی پرداخت.
مشاور رئیس جمهور با گفتگو با نهادهای اصلی و سرمایه‌گذاران شركت‌كننده در نمایشگاه، اطلاعات مربوط به 1000 بسته سرمایه‌گذاری در مناطق آزاد ايران آنها را به سرمایه‌گذاران و فعالان اقتصادی کشورهای خارجی شركت‌كننده ارائه کرد.
دبير شورايعالي مناطق و ویژه اقتصادی با تاکید بر اینکه 4 محور از 6 محور اصلی ماموریت‌های مناطق آزاد و ویژه اقتصادی ایران مربوط به حوزه بین‌الملل است، يادآور شد كه دبیرخانه شورایعالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی در جهت دیپلماسی اقتصادی دولت سيزدهم به صورت فعال در رویدادهای اصلی اقتصاد جهانی حضور پيدا مي‌كند.
به همين جهت با توجه به اهميت شركت مناطق آزاد و ویژه اقتصادی ایران در رویدادهای بین‌المللی، مناطق آزاد ایران به منزله بخش مهمی از اقتصاد کشور مورد توجه فعالان اقتصادی کشورهای ديگر قرار گرفته است. بیست و هفتمین دوره کنفرانس سرمایه‌گذاری WAIPI كه در تاریخ 23 آذرماه سال جاري با موضوع توانمندسازی سرمایه‌گذاران از طریق شرکت‌های سرمایه‌گذاری پیشگاه رشد آینده در شهر دهلی نو هند در برگزار شد، فرصت مناسبی بود تا حوزه اقتصادی دبيرخانه شورايعالي مناطق آزاد و ويژه اقتصادی بر اساس 4 محور از 6 محور اصلی ماموریت‌های مناطق آزاد و ویژه اقتصادی ایران كه مربوط به حوزه بین‌الملل است، نسبت به تهيه و تدوين طرح‌های توجيهی اقتصادی، فنی و مالی بسته‌های سرمايهگذاری مورد علاقه سرمايه‌گذاران هندی در هر يك از مناطق آزاد و ويژه اقتصادي ايران به‌ويژه در منطقه آزاد چابهار اقدام كرده و با پيشنهاد آنها به طرف‌های هندی تمايل آنها را براي سرمايه‌گذاري در مناطق آزاد ايران و بندر چابهار جلب نمايد. روشن است كه تحليل محتواي نتايج سفر دبير شورايعالی مناطق آزاد و ويژه اقتصادی در هند و عمان لازمه عملياتی كردن پروژه جذب سرمايهگذاری خارجيان از جمله هندی‌ها و عمانی‌ها خواهد بود.
ازاين رو، تغيير معاون اقتصادی دبيرخانه شورايعالی مناطق را مي‌توان در اين راستا ديد كه دبيرخانه بتوانند فرصت‌های اقتصادی رويكردهای مهمی از آن جمله را در تحقق ماموريت‌هاي مناطق آزاد و ويژه اقتصادي به منصه ظهور برساند. همچنانكه نتايج سفرهای هيئت‌های اقتصادی دبيرخانه به كشور چين كه به همراه دبير شورايعالی مناطق اعزام شدند، بايد در راستای جذب سرمايه‌گذاري در مناطق آزاد و ويژه اقتصادي حاصل شود و تحقق اين ماموريت مهم مناطق كه همانا جذب سرمايهگذاری خارجي مستقيم و يا به صورت joint venture بود، بدرستي انجام شود. واقعيت آن است كه بدنه اقتصادی دبيرخانه با رويكرد بين‌المللی خواهان توانايی‌هايی است كه در دوره معاونت اقتصادی سابق محقق نشد و نتيجه‌ای غير از درون‌گرايی به وقوع نپيوست. رويكرد جذب سرمايهگذاری با نگاه برون‌گرايی به اقتصاد بين‌الملل كه به گفته دبير شورايعالی مناطق آزاد و ويژه اقتصادي 4 محور از 6 محور اصلی ماموریت‌های مناطق آزاد و ویژه اقتصادی ایران را شامل مي‌شود در حوزه اقتصادي بايد جاري و ساری شود و اين ماموريت‌ها براي تحقق اهداف اصلي مناطق آزاد و ويژه اقتصادی منجر به نتيجه شوند و اطلاعات آن در شبكه مديريت دانش مناطق به گونه‌اي عملياتي شوند تا بيشتر از ذهنيت فردی به ذهنيت جمعی سرمايه گذاران و فعالان اقتصادی مناطق برای فعاليت رسوخ پيدا كنند و در عمل مفيد فايده شوند.
ازاين‌رو، تغيير جايگاه معاونت اقتصادی دبيرخانه بايد تاكيدی بر رفع ضعف‌های گذشته با هدف جذب سرمايهگذاری خارجي و سرمايه‌گذاري مشترك با ايرانيان برای رونق اقتصاد مناطق آزاد و ويژه اقتصادی باشد، چيزي كه همواره مورد تاكيد دبير محترم شورایعالی مناطق در حال حاضر در مناطق آزاد و ويژه اقتصادي است. حضور موثر در كميسيون‌های مشترك اقتصادی ايران با كشورهای ديگر از جمله چين، هند و عمان كه در دوره اخير مورد بازديد مديريت عالي مناطق آزاد و ويژه اقتصادی قرار گرفته از مهم‌ترين مواردي است كه مي‌تواند از جانب معاونت جديد اقتصادي دبيرخانه و مديران عامل ساير مناطق آزاد و ويژه اقتصادی مطمح نظر قرار گيرند و سازوكارهاي اجرايي آن تهيه و تدوين شوند.
بنابراين، با توجه به اظهار نظر سفیر ایران در هند مبني بر استقبال هندي‌ها از برنامه‌های دنبال شده از سوی دبیرخانه شورایعالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی برای جذب سرمایه‌های جدید خارجی به ویژه معرفی فرصت‌های جدید به سرمایه‌گذاران هندی بايد گفت كه با توجه به مشاركت دستگاه دیپلماسی در این راه بايد با تبیین برنامه‌های مناطق آزاد تلاش كرد تا فرصت‌های مناطق آزاد و ويژه اقتصادی ایران كه هر كدام دارای موقعیت‌های خوب راهبردی و امتیازات قانونی و قابلیت‌های ویژه‌ای هستند با معرفی هزار بسته سرمایه‌گذاری، بتوان هندی‌ها را در حدي كه بايد علاقمند به سرمایه‌گذاری در مناطق آزاد ايران هستند براي حضور در مناطق آزاد و ويژه اقتصادي ايران جذب كرد.
هند یکی از کشورهای جنوبی آسیا است که از غرب با دریای عمان و از جنوب با اقیانوس هند مرز آبی دارد. اين كشور داراي منابع طبیعی زغال‌سنگ كه از لحاظ میزان ذخایر در رده چهارم جهان قرار دارد، آهن، منگنز، میکا، بوکسیت، تیتانیوم، کرومیت، گاز طبیعی، الماس، نفت خام، سنگ آهک، توریوم (بیشترین در جهان در سواحل ایالت کرالا) از ديگر منابع اين كشور است. ذخایر نفت هند که در ساحل بمبئی در مهاراشترا، گجرات و در شرق آسام وجود دارند، بیش از 25٪ از نیاز‌های داخل را برطرف می‌کنند. هند با اقتصادی بزرگ و نیروی انسانی انبوه، یکی از بهترین و مطلوبترین مقصدها برای جذب سرمایه‌گذاری مشترك خارجی با ايرانيان محسوب می‌شود. هند در فناوری اطلاعات و دیگر حوزه‌ها از قبیل قطعات خودکار، تلفن‌های هوشمند، مواد شیمیایی، پوشاک، داروسازی و جواهرات توان بالایی دارد. شرکت‌های معتبر خودروسازی جهان مانند ب‌ام‌و، مرسدس بنز، آئودی، و غيره در این کشور فعال هستند و به تولید خودرو در هند می‌پردازند و قادرند مناطق آزاد را به قطب سوم توليد خودرو در ايران تبديل كنند. صنعت داروسازی در هند یکی از مهم‌ترین بازارهای نوظهور برای صنعت داروسازی جهانی است كه با توجه به ظرفيت‌های موجود داروهای گياهی در ايران كه از حدود 2300 گونه گياهان دارويی ايران، تعداد 450 گونه گياهي جزو گياهان دارويی به شمار می روند، با توجه به پتانسيل هر يك از مناطق آزاد در ايران و استان‌های آنها مشاركت با هندی‌ها در خصوص توليد دارو می‌تواند به منزله پايلوت اجراي طرح‌های اقتصادی و ايجاد كارخانجات توليدی دارويی در مناطق قلمداد شوند و بخش خصوصي را با مشاركت سرمايه‌گذاران هندی ترغيب كند.
ارزش بازار دارویی هند تا سال 2020 به 48٫5 میلیارد دلار رسيده است. هند در بین 12 مقصد برتر بیوتکنولوژی در جهان قرار دارد. صنعت بیوتکنولوژی هند در سال هاي اخير، 15٫1 درصد رشد کرد و درآمد خود را از 204٫4 میلیارد پوند (روپیه هند) به 235٫24 میلیارد پوند (3٫94 میلیارد دلار افزایش داد. ایجاد خط لوله و خرید گاز از کشورهای خاورمیانه مانند ایران و قطر از دیگر برنامه‌های این کشور است. هندی‌ها همچنین سابقه‌ای طولانی و موفقیت‌آمیز در استفاده از انرژی‌های نو مانند زیست‌گاز (تولید گاز از زباله) دارند. هند با تولید 979٬000 تن چای دومین تولیدکننده چای دنیا و چهارمین صادرکننده این محصول پس از کنیا، سریلانکا و چین است. محصول اصلی کشاورزان هندی مانند دیگر کشورهای شرق آسیا برنج است و این کشور پس از چین دومین تولیدکننده برنج دنیا به شمار مي‌رود. فائو در سال 2020 میزان تولید برنج هند را 178 میلیون تن برآورد کرد بود. هند همچنین رتبه اول دنیا در تولید موز، ارزن، کنف و بادام زمینی و رتبه دوم در تولید ذرت، نیشکر و شاهدانه را دارا است و با توجه به ظرفيت‌های كشاورزی برخي مناطق آزاد مانند چابهار قابل توجه براي سرمايه‌گذاری‌های مشترك هستند. این کشور در سال 2020 با تولید 31 میلیون و 504 هزار تن موز بزرگ‌ترین تولیدکننده این محصول بوده‌است. اکثر تولیدات کشور هند که منجر به صادرات آنها می‌شود در حوزه محصولات کشاورزی و معدنی و صنعتی است. از جمله محصولات کشاورزی هند، گندم و برنج و سایر دانه‌های روغنی و چای است که در ايران نیز بخوبی شناخته شده و بازار بزرگی در سبد محصولات غذایی ایران دارند. همچنین مي‌توان به محصولات صنعتی و مواد معدنی هم شامل مس و سنگ آهن و منگنز و آلومینیوم و فسفات اشاره كرد. برنج، میوه و چای مهم‌ترین کالاهای صادراتی هند به ایران بوده‌اند. هند 134 میلیون دلار برنج، 12 میلیون دلار میوه و 9 میلیون دلار چای به ایران صادر کرده است. فرآورده‌های نفتی، مواد خام تولید رنگ و انواع میوه نیز مهم‌ترین کالاهای وارداتی هند از ایران بوده است. هند 52 میلیون دلار فرآورده نفتی، 40 میلیون دلار مواد خام تولید رنگ و 28 میلیون دلار میوه از ایران در این مدت وارد کرده است. این کشور نیازمند شدید محصولات پتروشیمی و سیمان است که همین مسئله تجارت با هند را برای ایران قابل توجه كرده به‌ويژه كه ايران تولیدکننده بزرگ سیمان و محصولات پتروشیمی است که به راحتی می تواند نیاز کشور هند را تامین کند و کالاهای مورد نیاز کشور را از هند وارد کند. از جمله محصولات ديگري که به هند صادر می شود محصولات پتروشیمی، مواد اولیه، محصولات و کودهای کشاورزی است.
همچنين با توجه به تعاملات ايران كه با کشور عمان برای ایجاد منطقه آزاد مشترک در مرز عمان و یمن صورت گرفته است، می‌توان با راه‌اندازی این منطقه امکان استفاده از بازار اين كشورها را با مشاركت سرمایه‌گذاری هندي‌ها و استفاده از ظرفیت‌های موجود در این مناطق در زمینه تولید محصولات فولادی پایین‌دستی و صادرات به یمن از طریق منطقه آزاد مشترک فراهم كرد. اين اتفاق در عمل فعاليتهاي ديگر مناطق آزاد و ويژه اقتصادی را هم رونق خواهد بخشيد. استفاده از فناوری‌های نوظهور كه در هندوستان در حال انجام است نيز در مناطق آزاد و ويژه اقتصادی ايران حائز اهميت است.
لازم به توضيح است كه به تازگي وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات عربستان سعودی (MCIT) توافقنامه‌ای را برای همکاری در زمینه دیجیتالی‌سازی و ساخت الکترونیک با هندی‌ها به امضا رسانده است. این توافقنامه به دنبال افزایش همکاری در زمینه‌های زیرساخت دیجیتال، سلامت و آموزش الکترونیک و مشارکت در زمینه تحقیق، نوآوری و استفاده از فناوری‌های نوظهور است. این امر موقعیت عربستان را به عنوان مرکز منطقه‌ای فناوری و نوآوری تقویت می‌کند که از نتایج تلاش‌های رهبران عربستان و هند در پیشبرد روابط استراتژیک اقتصادی در سطوح بالا است. اين مسئله بايد توجه كشور را براي تبادل توافقنامه در حوزه دیجیتالی‌سازی و ساخت الکترونیک با مشاركت هندي ها در مناطق آزاد و ويژه اقتصادي ايران جلب كند. گفتنی است كه از ژانویه تا ژوئن سال جاری، صادرات گوشی‌های هوشمند هند به 7.5 میلیارد دلار رسیده است که در سال گذشته 2.5 میلیارد دلار بوده است. همچنین صادرات کالای هند به شرکای دارای موافقتنامه تجارت آزاد (FTA)، از 31 درصد به 26.8 درصد رسید.
در گذشته نيز در دیدار نخست وزیر هند با رئیس جمهور ایران راه‌های تقویت روابط دوجانبه در بخش های انرژی، تجارت و سرمایه گذاری مورد بررسی قرار گرفته بود. این دیدار در زمینه‌های گسترش همکاری‌های دوجانبه مهم متمرکز شده بود. سخنگوی وزارت امور خارجه هند هم گفته بود که هر دو رهبر در مورد همکاری‌های زیرساختی از جمله پروژه چابهار تبادل نظر کردند.
همچنین حجم مبادلات تجاری با هند در سال 1401 نزدیک به 5 میلیارد دلار بوده است. در سال 1401 صادرات ایران به هند به 2 میلیارد و 146 میلیون دلار رسید که نسبت به سال قبل با رشد 18 درصدی روبرو بوده است. در مقابل واردات ایران از هند نیز با رشد 80 درصدی مواجه شد و به 2 میلیارد و 849 میلیون دلار رسید. عمده کالاهای صادر شده ایران به هند در سال 1401 شامل قیر نفت، متانول، آمونیاک بدون آب، محصولات آهنی اسفنجی، تولوئن، پلی اتیلن، روغن پایه معدنی و عمده کالاهای وارد شده از هند در سال 1401 شامل برنج کامل سفید شده، چای سیاه، اکسید آلومینیوم، موز سبز و تازه، فرومنگنز، سایر فرآورده‌ها از مواد معطر مورد مصرف در صنایع غذایی. زغال‌سنگ‌ها، شکر تصفیه نشده، بادام زمینی بوده است. با وجود اين، بايد گفت كه توجه به وجود پتانسیل‌های بالای دو کشور برای توسعه مناسبات اقتصادی و تجاری لازم مي‌نمايد كه با آشنايي تجار و سرمايه گذاران ایرانی در مناطق آزاد و ويژه اقتصادي با فرصت‌ها و ظرفیت‌های بازار هند و شركت در همایش‌هايی كه در هند برگزار می‌شود به تعامل و شناساندن بازار دو كشور کمک كرد.
به علاوه، با اشاره به رویکرد و نگاه به شرق دولت سیزدهم، روند قابل توجه و رو به رشد بازار هند، روابط دیرینه فرهنگی و تجاری بین ایران و هند، جمعیت بیش از 1.4 میلیارد نفری هند، واردات 723 میلیارد دلاری هند از جهان و مختصات دیگر اين كشور نشان مي‌دهد كه هند بازار خوبی برای صادرات محصولات مصرفی از سوی ایران است و از این رو امکان توسعه صادرات ایران به این کشور و توجه ویژه و تلاش برای افزایش حضور سرمايه گذاران و فعالان اقتصادی مناطق آزاد و ويژه اقتصادی ايران در این بازار هدفی ممکن و سودآور است. مناطق آزاد و ويژه اقتصادي از جمله مي‌توانند بازار هند را براي تعامل با سرمايه‌گذاران هندي و توليد محصولات وارداتي آن كشور و صادرات به هند مورد نظر قرار دهند. عضویت هند در سازمان‌های چندجانبه بین‌المللی مهم از جمله بریکس، برخورداری از بازاری بزرگ و متنوع و رشد بالای اقتصادی و صنایع این کشور از جمله مزیت‌های آن برای روابط تجاری با ايران بوده و از سوی دیگر می‌توان به موقعیت استثنایی ژئوپلیتیک و استقرار مناطق آزاد ايران در مسیر کریدورهای بین‌المللی از جمله کریدور حمل‌ونقل بین‌المللی شمال ـ جنوب، وجود منابع عظیم انرژی و نفت و گاز و وجود بنادر مناسب و مطلوب در شمال و جنوب کشور برای ترانزیت کالا و همچنین وجود شرکت‌های فنی مهندسی و دانش‌بنیان با استانداردهای بالا برای اجرای پروژه‌های مشترک فنی مهندسی اشاره کرد که به عنوان مزایای ایران برای گسترش روابط اقتصادی و تجاری با هند محسوب می‌شوند. وجود زمینه‌های صادراتی محصولات کشاورزی از جمله کیوی و موضوعاتی مهم و زیربنایی در تجارت مانند توافقنامه تجارت ترجیحی، انجام سرمایه‌گذاری‌های مشترک و توسعه زیرساخت‌ها و ظرفیت‌ها و امکانات بندری چابهار در توسعه حمل و نقل و ترانزیت منطقه‌ای و بین‌المللی، توسعه پسکرانه‌ها، از موضوعات مهم تجارت هند و ايران به شمار مي‌رود.
همچنین اقتصاد ایران و هند به نوعی مکمل هم می‌‌توانند عمل كنند و بسیاری از کالاهایی که در دو کشور تولید می‌شود، می‌تواند بین آنها مبادله شوند. سازمان‌هاي مناطق آزاد و ويژهاقتصادي بايد در برنامه‌ها و تعاملات خود از فرصت‌های ايجاد شده در سفر اخير دبير شورايعالی مناطق آزاد و ويژه اقتصادی استفاده كنند. تحليل محتوای صورت گرفته كمك مي‌كند كه بتوان ديدگاه‌های مورد نظر را براي تحقق آنها به عملياتی‌شدن نزديك نمايد. ضمن آنكه ارائه بسته‌های سرمایه‌گذاری به سرمایه‌گذاران خارجی، ظرفیت‌ها و فرصت‌های سرمایه‌گذاری از جمله درحوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات را در مناطق آزاد و ویژه اقتصادی ایران نشان مي‌دهد. لازم به يادآوري است كه حضور مناطق آزاد و ویژه اقتصادی در رویدادهای بین‌المللی، به واقع جهشی برای جلب سرمایه‌گذاری در این مناطق است و پیش‌بینی می‌شود این روند در ماه‌ها و سال‌های آینده با سرعت بیشتری ادامه پيدا كند.
ارائه ظرفیت‌های موجود در مناطق آزاد و ویژه اقتصادی برای توسعه همکاری‌های بین‌المللی با کشورها از جمله هند براي جلب سرمایه‌گذاری، با توجه به معافیت‌ها، مشوق‌ها و مزیت‌های موجود در اين مناطق بسيار با اهميت است. همچنانكه پایین بودن هزینه فعالیت اقتصادی، وجود زیرساخت‌های موردنياز، دسترسی به بازارهاي داخلی، کشورهای همسایه و بازارهای منطقه، به‌ويژه سهولت کسب و کار، معافیت‌های مالیاتی و گمرکی از جمله ویژگی‌هایی است که باعث شده تا مناطق آزاد و ویژه اقتصادی ایران بتوانندگام‌هاي مناسبي را براي حضور در بازارهاي بين‌المللي با همكاري طرف‌هاي هندي بردارند. از اين‌رو، الگوی تهیه بسته‌های سرمایه‌گذاری و معرفی 1000 بسته سرمایه‌گذاری در مناطق و آزاد و ویژه اقتصادی ایران با تاکید بر توسعه همکاری‌های اقتصادی بين دو کشور هند و ايران با استقبال مواجه شده است.
دامو راوی معاون اقتصادی وزیر امور خارجه هند در دیدار با حجت‌الله عبدالملکی دبیر شورایعالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی در بیست و هفتمین دوره کنفرانس سرمایه گذاري WAIPA، از پشتیبانی وزارت امور خارجه هند از سرمایه‌گذاری هندی‌ها در مناطق آزاد و ویژه اقتصادی ایران خبر داد.
وی تهیه بسته‌های سرمایه‌گذاری را در تسریع فرآیند سرمایه‌گذاری بسیار موثر دانسته و يادآور شده است كه ظرفیت‌های اقتصادی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی ایران را به اطلاع سرمایه‌گذاران هندی برساند و همچنین پیگیری لازم را از بانک مرکزی هند جهت تسهیل مبادلات پولی و بانکی بین ایران و هند به عمل آورد.
اين تمهيدات به ويژه بايد از طريق نشست‌هاي کمیسیون مشترک اقتصادی ایران هند كه به ریاست وزیران امور خارجه دو کشور و با حضور نمایندگان وزارتخانه‌ها و نهادهای سیاسی، اقتصادی، تجاری، بانکی، حمل و نقل و کشتیرانی دو طرف در تهران برگزار مي‌شود، مورد پيگيري قرار گيرد و در سند توافقات انجام شده درج شود و به امضای روسای کمیسیون مشترک اقتصادی دو کشور برسد، به‌ويژه كه در تيرماه 1402 نشست هم‌اندیشی بین نمایندگان وزارتخانه‌ها، نهادها و سازمان‌های ایرانی عضو کمیسیون مشترک ايران براي فراهم كردن مقدمات برگزاری بیستمین کمیسیون مشترک اقتصادی ایران و هند برگزار شده است. بنابراين، درج تمهيدات الگوی بسته‌های سرمایه‌گذاری و معرفی 1000 بسته سرمایه‌گذاری در مناطق آزاد و ویژه اقتصادی ایران كه در نشست دبيرشورايعالی مناطق آزاد و ويژه اقتصادي با معاون اقتصادي وزارت امورخارجه هند مورد استقبال قرار گرفته است در سند بيستمين کمیسیون‌های مشترک اقتصادی بين دو کشور هند و ايران اهميت زيادي داشته و می‌تواند نقش بسیار مهم خود را در توسعه روابط دو كشور ايفا نمايد.
