خروج چهار بنای تاریخی ماکو از گرداب بی مهری و فراموشی

ماکو با تاریخ چندهزار ساله، یکی از شهرهای مهم آذربایجان غربی از نظر قدمت بناهای تاریخی است.
منطقه آزاد ماکو علاوه بر این که شهری مهم از لحاظ جغرافیایی و هم مرز با اروپا است، میتواند به عنوان مرکزی اقتصادی و توریستی نیز معرفی شود.
شهر ماکو نیز به واسطه داشتن چندین بنای ارزشمند تاریخی، در دید توریست ها و جهانگردان جایگاه خاصی را به خود اختصاص داده است.
از سال 84 طرحی، تحت عنوان طرح پردیسان در این شهر درحال اجرا است که بنا به دلایلی این طرح از سال 86 تا 94 متوقف و بعد مجددا به مرحله اجرا درآمد.
در این طرح عملیات مرمت اضطراری، حفاظت بنا و مطالعات اولیه 4 بنای تاریخی از جمله کلاه فرنگی، شیروخورشید، دارایی و بانک ملی با تخصیص اعتبار برای تملک، در دستور کار اداره میراث فرهنگی قرار گرفت.
طرح پردیسان تنها در دو استان به تصویب رسیده است که ماکو در استان آذربایجان غربی جزو این طرح است.
سرپرست میراث فرهنگی و گردشگری ماکو در گفتگو با خبرنگار پایگاه خبری منطقه آزاد ماکو بر ضرورت حفظ اصالت تاریخی بناهای موجود در شهر ماکو و استفاده از مصالحی هماهنگ با بنای اصلی اشاره کرد و گفت: سعی داریم اصالت معماری را حداقل در سطح جداره تاریخی و بیرونی بناها حفظ کنیم.

*** بنایی که از خانه احمد خان بیات ماکو به بانک تبدیل شد

علی خرابلو  در ادامه در گریزی بر ویژگی های این بناها بر بنای بانک ملی اشاره کرد و افزود: این بنا متعلق به احمد خان بیات ماکو معروف به افخم سلطنه بود که حدود ۹۶ سال پیش در میان یک باغ بزرگ در حدود 2 و نیم هکتار زمین بنا شد که محل زندگی نام برده و خانواده غلامان و ندیمه ها بود.
وی با تاکید بر اینکه بعدها این ساختمان به بیمارستان ارتش تبدیل شده تصریح کرد: این روند چند سالی ادامه داشت که بعد از اشغال ماکو توسط روسها از این ساختمان به عنوان کنسولگری محل استفاده کردند.
خرابلو به بازگشت روس ها به کشورشان بعد از گذشت چند سال حکومت در این شهر اشاره کرد و افزود: در زمان نخست وزیر وقت قوام السلطنه که روس‌ها به کشورشان بازگشتند این ساختمان به عنوان بانک ملی شعبه ماکو تا سال ۵۲ مورد استفاده قرار گرفت که به علت فرسودگی زمین و زمین لرزه های متعدد این بنا دچار آسیب‌های شدید شد.

وی ادامه داد: به همین علت  نسبت به ساخت یک بنای دیگر به عنوان ساختمان بانک ملی جدید در جوار آن اقدام و از اواخر سال ۱۳۵۲ ساختمان قدیمی تخلیه و به دست فراموشی سپرده شد.
سرپرست اداره میراث فرهنگی و گردشگری شهرستان ماکو با اشاره به اقدامات این اداره طی ۱۰ ماهه سال جاری برای حفظ این بنا، گفت: درطرح پردیسان عملیات تعویض شیروانی، ترمیم خرپاها، ساخت و نصب ناودانی ها، آبراه ها، تزیینات تاج شمالی، پاک سازی محوطه در این بنای تاریخی صورت گرفته است
وی اظهار کرد: اعتباری بالغ بر 40 میلیون تومان از محل اعتبارات ملی و استانی که تخصیص داده شده بود، هزینه شده است.

***  عمارت کلاه فرنگی ماکو نمادی ازهنر معماری دوره قاجاریه

کارشناس میراث فرهنگی در ادامه بر ویژگی های عمارت کلاه فرنگی ماکو اشاره کرد و گفت: این بنای تاریخی که قسمتی از مجموعه ساختمان بزرگ قدیمی متعلق به یکی از خوانین ماکو به نام علی قلی خان بیات بود، بعدها توسط اداره بهداری از وراث خریداری و تمام ساختمان های قدیمی آن مجموعه به جز عمارت کلاه فرنگی تخریب و توسط بهداری، واحد های نو درآنجا به عنوان بیمارستان ساخته شد.
وی ادامه داد: این بنای قدیمی از نظر فرم و تکنیک کار، مخصوصاً گچ بری و آینه کاری بسیار جالب توجه است  و اثری است متعلق به اواخر دوره قاجاری که بدون هیچ دخل و تصرفی به همان شیوه اصلی حفظ شده است.
وی همچنین بنای شیر و خورشید را همیار و همسایه بنای کلاه فرنگی ماکو توصیف کرد وافزود: این بنا نیز درکنار کلاه فرنگی واقع شده و متعلق به یکی از افراد خان بیات بوده که تزیینات گچ‌بری آن زیبایی خاص به این بنا بخشیده است.
این کارشناس میراث فرهنگی تصریح کرد: این بنا به شماره ۲۲۱۷ در فهرست آثار تاریخی به ثبت ملی رسیده است.
وی از هزینه کرد بالغ بر 70 میلیون تومان برای مرمت و بازسازی و ساپورت نمای این دو بنا خبر داد و گفت: این دو بنا به دلیل اینکه در داخل و مرکزیت شهر قرار دارند از رجو و استقبال بیشتر بازدیدکنندگان برخوردار است.

***رطوبت اولین عامل تخریب بناهای تاریخی

خرابلو ادامه داد: بنای تاریخی دیگری که در شهر کهن ماکو وجود دارد، ساختمان دارایی ماکو است این بنا مربوط به دوره قاجار است و در داخل شهر واقع شده که این اثر در تاریخ ۷ مهر ۱۳۸۱ با شمارهٔ ثبت ۶۱۶۰ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
وی در تشریح اقدامات عملی این اداره در احیا و ساماندهی این بنای تاریخی طی 10 ماهه سال جاری، به ساخت و احیاء، آبروها، شیروانی ها و تمیزسازی محوطه اشاره کرد و گفت: مبلغی بالغ بر 140 میلیون تومان هزینه شده است.
وی از حضور و فعالیت دانشجویان رشته های میراث فرهنگی در این بناها و تحقیق آنها خبر داد و گفت: میراث فرهنگی ماکو در راستای کمک به پروژه های دانشجویان ارائه خدمات می کند.

*** ادامه مرمت و نگهداری چهار بنای تاریخی ماکو به سازمان منطقه آزاد واگذار می شود

مدیر گردشگری سازمان منطقه آزاد ماکو نیز  گفت: با پیگیری های مهندس فروزان، بناهای تاریخی عمارت کلاه فرنگی، شیر و خورشید، عمارت شهربانی، عمارت دارایی و ساختمان بانک ملی برای مرمت و بازسازی به سازمان منطقه آزاد ماکو واگذار می شود.
مهدی عبداله زاده افزود: در دیدار مدیرعامل سازمان منطقه آزاد ماکو  با معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور، به منظور احیاء، مرمت و آماده سازی این بناها که نقش عمده در جذب توریست خواهند داشت، به سازمان منطقه آزاد ماکو واگذار می شود و این سازمان با تخصیص اعتبار  نسبت به احیای آن ها همچون دیگر بناهای تاریخی منطقه اقدام می کند.

***خبرنگار:تندرست***انتشاردهند:سیدذبیح اله امام زاده