منطقه آزاد- تجاری ماکو یکی از مناطق آزاد هفت‌گانه ایران است که در راستای اهداف اقتصادی این کشور، ایجاد آن در ۲۴ مردادماه سال ۱۳۸۹ تصویب‌شده است. از سال ۹۲ یعنی از ابتدای شروع کار دولت تدبیر و امید تاکنون نسبت به منطقه آزاد ماکو نگاه ویژه و ممتازی شده به‌گونه‌ای که طی هشت‌ماهه سال جاری صادرات منطقه آزاد ماکو از مرز هفت میلیارد و ۲۰۰ میلیون دلار گذشت. مطرح کردن منطقه آزاد ماکو به‌عنوان قطب اقتصادی و اولین شهر استان از جمله اهداف مدیرعامل این منطقه است که در این راستا بیش از ۵۰ پروژه عمرانی و زيرساختي و چندین پروژه گردشگری در نیمه اول سال جاری اجراشده است. در مصاحبه‌ای با «حسین فروزان » مدیرعامل منطقه آزاد تجاری – صنعتی ماکو، از کم و کیف برنامه‌های ایشان برای توسعه و پیشرفت این منطقه مهم شمال غرب کشور پرسیده‌ایم که ماحصل این گفتگو، تقدیم می‌شود.
چشم‌انداز، وضعیت کلی و برنامه‌های این منطقه کدامند؛ لطفاً توضیح دهید؟
امروز به حول و قوه الهی، تدابیر دولت و در سایه همدلی مردم و مسئولین سازمان منطقه آزاد، قطار توسعه و پیشرفت این منطقه حرکت کرده و در صورت تداوم شتاب توسعه فعلی تا ۱۴۰۰ ماکو پیشرفته‌ترین و توسعه‌یافته‌ترین شهر آذربایجان‌غربی می‌شود. توسعه همه‌جانبه این شهرستان در سایه تعامل محقق می‌شود. زیرساخت‌ها برای تولید و صادرات در این منطقه آماده‌شده و برای نیل به هدف نهایی و جایگاه واقعی شهرستان تاریخی ماکو باید تلاش مضاعف کرد. مأموریت این سازمان، توسعه صادرات و ارزآوری، ورود به بازارهای جهانی، تسهیل ورود و جذب سرمایه‌های خارجی، جذب و انتقال فناوری‌های نوین و اشتغال‌زایی است که آمارها نشان می‌دهد در این خصوص رشد چشمگیری داشته‌ایم.
با توجه به اینکه در این اواخر منطقه آزاد ماکو حواشی زیادی داشت، وضعیت درآمدهای سازمان چگونه بوده است؟
درآمد سازمان در سال جاری با پیش‌بینی‌هایمان متفاوت است. حاشیه‌سازی و مخدوش کردن چهره منطقه آزاد ماکو در اذهان عمومی باعث رکود درآمد و عدم سرمایه‌گذاری صاحبان صنایع در منطقه می‌شود. حجم صادرات مجدد از طریق منطقه آزاد ماکو از ۵ میلیون دلار در طول یک سال گذشته به ۶ میلیون دلار در ۸ ماهه سال جاری افزایش‌یافته است. همچنین در ۸ ماهه سال جاری ۵۸ میلیون دلار صادرات کالای داخلی صورت گرفته که نسبت به مدت مشابه در سال گذشته رشد خوبی داشته است.
پروژه‌های عمرانی یکی از مهم‌ترین فعالیت‌های سازمان منطقه آزاد است؛ در حال حاضر چه پروژه‌هایی را دنبال می‌کنید؟
اکنون سازمان حدود ۵ میلیارد ریال در احداث مجتمع آب‌رسانی ۱۶ روستای بورالان، یک میلیارد و ۳۰۰ میلیون ریال در احداث مجتمع آب‌رسانی ۱۶ روستای دم قشلاق، ۵ میلیارد ریال در احداث تأسیسات آب‌شیرین‌کن پلدشت، ۳۰ میلیارد ریال در بهسازی و آسفالت معابر شهری، بالغ‌بر ۲ میلیارد ریال در احداث پل شوط و ۳ میلیارد ریال در احداث پل پلدشت مشارکت دارد.
در ایام دهه مبارک فجر و چهلمین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی قرار داریم، انقلابی که با همت مردم محقق شد. مردم در نگاه توسعه‌ای منطقه آزاد ماکو چه نقشی دارند؟
تقویت اقتصاد محلی و افزایش اشتغال‌زایی موهبتی است که درسایه نظام مقدس جمهوری اسلامی در این منطقه ایجادشده و درنهایت منجر به رشد اقتصاد ملی خواهد شد. البته تقویت اقتصاد محلی و منطقه‌ای به ارائه مشوقِ برای جذب سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی نیاز دارد که در این زمینه بازاریان، تجار و معتمدین منطقه نقش بسزایی دارند. هیچ توسعه‌ای بدون همت و همراهی مردم امکان‌پذیر نیست و اگر بخواهیم منطقه آزاد ماکو به‌عنوان منطقه آزاد موفق در کشور مطرح شود، باید آحاد مردم و اقشار مختلف و نخبگان کمک و یاور خادمینشان باشند.
در این ایام چه پروژه‌هایی در منطقه آزاد ماکو افتتاح خواهد شد؟
بله چندین پروژه؛ افتتاح مجتمع تجاری امید منطقه آزاد ماکو، افتتاح مزرعه پرورش قارچ، بهره‌برداری از مرکز جامع سلامت شهری شوط، افتتاح کارخانه سنگ‌بری الماس و اشتغال برای 25 نفر با سرمایه‌گذاری 30 میلیارد ریال، بهره‌برداری از طرح تأمین برق شبکه داخلی و آب شهرک صنعتی شماره دو ماکو بااعتبار ۱۳ میلیارد و ۸۵۰ میلیون ریال، آغاز احداث طرح پارک بزرگ ورودی شهر ماکو (پارک مسافر)، بهره‌برداری از ۸ واحد مسکونی ویژه مددجویان تحت پوشش بهزیستی شهرستان شوط، آغاز فاز دوم نيروگاه سيكل تركيبي، تکمیل پایانه اصلی فرودگاه بزرگ منطقه آزاد ماکو و چندین طرح بزرگ دیگر از جمله پروژه‌هایی است که در منطقه آزاد ماکو در ایام دهه فجر افتتاح یا آغاز خواهد شد.
مسیر حرکت شما در جذب سرمایه‌گذار در سازمان چگونه بوده است و چه هدفی را دنبال می‌کنید؟
در سال‌های گذشته به‌دلیل عدم وجود زیرساخت و کمبود امکانات نتوانستیم آن‌چنان در جذب سرمایه‌گذاری خارجی موفق باشیم اما اکنون زیرساخت‌ها اعم از شهرک‌های صنعتی، منابع انرژی و … آماده است و در سال‌های آینده بیشترین سرمایه‌گذاری خارجی را در این منطقه شاهد خواهیم بود. منابع داخلی جوابگوی اشتغال نیست و باید شرایط مساعد برای حضور سرمایه‌گذار در منطقه را مهیا کنیم. سرمایه‌گذار درجایی سرمایه‌گذاری می‌کند که جو حاکم مساعد باشد پس باید ازلحاظ روانی و عملیاتی و ایجاد بستر آرام، تلاش کنیم و شهروندان و مسئولین از تنش و ایجاد جو ناآرام، پرهیز کنند.
یکی از معضلات و مشکلاتی که همیشه در ماکو دیده می‌شود، مشکلات ترافیک و تجمع کامیون‌ها در منطقه آزاد ماکو است؛ برای رفع این معضل چه اقداماتی انجام‌شده‌است؟
سرمایه‌گذار بخش خصوصی با دعوت مسئولین سازمان منطقه آزاد اقدام به احداث پایانه چندمنظوره نوبت‌دهی و خدماتی برای رانندگان در زمینی به مساحت ۱۴ هکتار کرده که شامل بخش‌های سیستم مکانیزاسیون نوبت‌دهی، رستوران، مجموعه تعمیرگاهی، پارکینگ وسایط نقلیه سنگین و… است. حجم سرمایه‌گذاری در این پروژه نزدیک به ۴۰۰ میلیارد ریال است و پروژه در سال آینده به بهره‌برداری می‌رسد.
آقای فروزان پروژه شهرک لجستیک در چه وضعیتی قرار دارد و از احداث این شهرک چه اهدافی را دنبال می کنید؟
در کنار موقعیت استراتژیک منطقه آزاد ماکو به‌عنوان یک دروازه ترانزیتی و لجستیکی برای اروپا، احداث شهرک لجستیک ضمن کاهش هزینه و زمان حمل‌ونقل کالا، فرصت‌های اقتصادی سودآوری را در توسعه تأسیسات لجستیکی فراهم می‌آورد. ارائه خدمات پشتیبانی و حمل‌ونقل و ترانزیت، تسهیل تجارت و به حداقل رساندن هزینه‌های حمل‌ونقل و تمرکز خدمات‌رسانی از اهداف احداث شهرک لجستیک است. این شهرک در ۲ فاز و در زمینی به مساحت ۱۲۰ هکتار انجام می‌شود که مراکزی از جمله انبارهای عمومی، سردخانه، انبارهای تخصصی نگهداری روغن و سنگ‌های معدنی و ساختمانی، انبارهای کانتینری و آزمایشگاه‌های موردنیاز و همچنین تأسیسات رفاهی و خدماتی برای استفاده‌کنندگان در آن پیش‌بینی‌شده‌است.
حمایت مسئولان منطقه آزاد ماکو از صنایع کوچک را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ چند شرکت و یا واحد صنعتی کوچک در این منطقه اقتصادی فعالیت می‌کند؟
بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته همچون کره جنوبی، ژاپن و آلمان با رونق صنایع کوچک و متوسط توانسته‌اند هم اشتغال فراوان ایجاد کنند و هم بخش بالایی از صادرات و تولید ناخالص ملی خود را بر پایه این‌گونه صنایع قرار دهند. در حال حاضر چهار شهرک صنعتی در منطقه آزاد ماکو وجود دارد که می‌توان با تأمین زیرساخت‌های لازم و اعطای مشوقات، زمینه حضور کارآفرینان و صاحبان صنایع خرد و کوچک و سرمایه‌گذاران خارجی را فراهم کرد.
قرار گرفتن شهرک‌های صنعتی در منطقه آزاد فرصتی طلایی برای واحدهای تولیدی و صنعتی ایجاد کرده و واحدهای صنعتی و تولیدی که در این منطقه فعالیت می‌کنند، می‌توانند از مزایا و امتیازات ویژه این مناطق بهره‌مند شوند. بیش از ۷۵ صنایع کوچک و متوسط در منطقه آزاد ماکو فعالیت دارند که برای بیش از سه هزار نفر فرصت شغلی ایجاد کرده‌اند.
در روزهای گذشته خبری مبنی‌بر تعیین سهمیه واردات پوشاک و کالای همراه مسافر در منطقه آزاد ماکو منتشر شد؛ جزئیات این مصوبه به چه صورت است؟
توجه داشته باشید که سهمیه کالای تجاری برای ورود به منطقه آزاد ماکو را در سال جاری ۴۶۰ میلیون دلار است، سهمیه پوشاک و کالای همراه مسافر در منطقه آزاد ماکو نیز در سال جاری ۲۵ میلیون دلار و برای انزلی ۱۷ میلیون دلار اختصاص‌یافته است که در سال جاری ۱۵ میلیون دلار کالای همراه مسافر به بازارچه مرزی منطقه آزاد ماکو واردشده‌است.
از بخش عمرانی فاصله بگیریم و سؤالی را از حوزه گردشگری از شما بپرسیم. یکی از پتانسیل‌های موجود در ماکو، سد ارس است که می‌توان از آن در حوزه گردشگری بهره زیادی برد؛ در این زمینه چه اقداماتی انجام‌شده است؟
دریاچه سد ارس یکی از پتانسیل‌های گردشگری منطقه آزاد ماکو است و توسعه گردشگری در این سد نیازمند برنامه‌ریزی و تعریف زیرساخت‌هاست. متأسفانه تاکنون این بحث در این سد مغفول مانده و آن‌طور که باید از این فرصت استفاده‌نشده است و طی سالیان گذشته به‌دلیل بی‌توجهی به ظرفیت‌های گردشگری و جاذبه‌های این مجموعه عظیم، بخش عمده‌ای از چشم‌اندازهای زیبای جنگل‌های حاشیه دریاچه تخریب‌شده است. سازمان منطقه آزاد ماکو در نظر دارد در چهارچوب تفاهم‌نامه‌ای مشترک با شرکت آب منطقه‌ای استان آذربایجان شرقی، ساماندهی و احیای این مجموعه را آغاز کند. بهره‌برداری از ظرفیت‌های این مجموعه به‌ویژه در حوزه گردشگری آبی و ساحلی و تسریع در توسعه گردشگری منطقه می‌تواند عامل ایجاد اشتغال و درآمد پایدار در منطقه باشد.
یکی از مواردی که همیشه به گوش می‌رسد، استخدام نیروهای غیربومی در منطقه آزاد ماکو است؛ پاسخی برای این نقد دارید؟
خوشبختانه آمارهای موجود گواه کارهای انجام‌شده است. ۸۵ درصد از کارمندان سازمان منطقه آزاد ماکو بومی منطقه، ۶ درصد خارج استانی، ۵ درصد بومی استان و ۴ درصد ارومیه‌ای هستند. ۵۹ درصد کارکنان این سازمان به‌صورت حجمی (شرکتی) فعالیت می‌کنند و تعداد کل کارکنان شاغل ۲۵۷ نفر هستند که از این تعداد ۴۱ درصد به‌صورت سازمانی مشغول به کار هستند. از مجموع کارکنان نیز، ۸۳ درصد کارمندان مرد بوده و ۱۷ درصد را نیز زنان تشکیل می‌دهند. 75 درصد این کارمندان متأهل بوده و در خدمت سازمان منطقه آزاد ماکو هستند. ۴۴ درصد از کارمندان این سازمان دارای سطح تحصیلات لیسانس، ۲۳ درصد فوق‌لیسانس، ۲۲ درصد دیپلم، ۵ درصد فوق‌دیپلم، ۵/۵ درصد زیر دیپلم و 5/. درصد در سطح دکترا هستند. ضمن آنکه، از زمان تأسیس این سازمان بیش از ۵ هزار نفر اشتغال‌زایی در منطقه آزاد ماکو صورت گرفته است.
حجم صادرات و تولیدات صنعتی منطقه در سال جاری به چه صورت است؟
حجم صادرات سال ۹۵ کالای تولیدی منطقه ۴۲ میلیون دلار و صادرات مجدد در همین مدت ۵۰۰ هزار دلار است. در ۹ ماه منتهی به آذر امسال، رقم صادرات مجدد در منطقه به ۷ میلیون و ۲۰۰ هزار دلار رسید و ۱۴ برابر شد، اما میزان صادرات از تولید منطقه کاهش یافت؛ زیرا ۲ واحد تولیدی بزرگ که یکی از آنها سال گذشته ۴۰ میلیون دلار درآمد داشت، به‌دلیل برخی مشکلات تاکنون فعالیتی نداشته است.
پرونده‌ای از منطقه آزاد ماکو جهت جلوگیری از اقدامات شایسته سازمان به قوه قضاییه ارسال شد؛این مورد را چگونه تشریح می کنید؟
سال گذشته یکی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی برای بررسی این موضوع به منطقه آزاد ماکو آمد و در گزارش خود به رئیس مجلس مطرح کرد که تخلفی در این منطقه واقع نشده است، اما این گزارش در کمیسیون تغییر کرد و پرونده تخلف منطقه آزاد ماکو به قوه قضائیه ارجاع داده شد. وقتی سازمانی از سوی سازمان حسابرسی کنترل می‌شود و تاکنون یک بند حسابرسی مبنی بر تخلف وجود نداشته، می‌توان نتیجه گرفت به این پرونده شتاب‌زده نگاه شده‌است.
آخرین وضعیت فرودگاه منطقه ازاد را چگونه ارزیابی می کنید؟
دستگاه «آی‌ال‌اس» (مخصوص ناوبری هواپیماها) و روشنایی باند فرودگاه تکمیل نیست، به همین دلیل امکان توسعه پروازها به‌دلیل نبود امکانات وجود ندارد. پرواز از تهران به ماکو و برعکس پنج روز در هفته انجام می‌شود که با تکمیل تجهیزات، سال آینده فرودگاه ماکو را به‌صورت بین‌المللی ثبت می‌کنیم.
و به عنوان سخن آخر؛ چه نویدی برای بهبود وضعیت سرمایه گذاری در منطقه پیش بینی می کنید؟
قرار است یک مجتمع بزرگ پتروشیمی با حجم سرمایه‌گذاری ۲ میلیارد دلار در این منطقه احداث شود که با اجرای این طرح مهم برای هزار نفر به‌صورت مستقیم و ۴ هزار نفر به‌صورت غیرمستقیم اشتغال ایجاد خواهد شد.
عملیات اجرایی کارخانه بزرگ تولید ترانسفورماتور در سال ۹۵ آغازشده که فاز اول آن در سال ۹۷ به بهره‌برداری می‌رسد؛ در همین حال فاز اول شرکت کابی آلیاژ (تولیدکننده مواد فروآلیاژ) با حجم سرمایه‌گذاری ۷۵ میلیون دلار با سرمایه‌گذاری هندی‌ها در سال جاری به بهره‌برداری رسید. از سوی دیگر، احداث نیروگاه سیکل ترکیبی ۱۶۰۰ مگاواتی با مشارکت چینی‌ها درحال اجرا بوده و فاز اول آن در دهه فجر به بهره‌برداری می‌رسد.
